گزارش هشت صبح: گذشته و حال؛ چهره‌ی حرم‌سرای ارگ تغییر می‌کند
در گذشته حرم‌سرای ارگ، محل زنده‌گی زنان پادشاهان و کنیزان‌شان بود، کسی بدون اجازه‌ی شاه به آن محل، رفته نمی‌توانست. اما امروز اتاق‌های حرم‌سرای ارگ، به دفترهای مختلف بدل شده‌اند و این حرم‌سرا در حال تغییر است. فرخندهزهرا نادری، مشاور ارشد رییس‌جمهور غنی در امور بین‌الملل، دفترش در یکی از اتاق‌های همین حرم‌سرا است. او آستین بر زده است تا تغییراتی را از دفتر خودش آغاز کند، زیرا می‌خواهد حرم‌سرا را مکانی برای نمایش آثار تاریخی و فرهنگی کشور بسازد.
شش ماه قبل، وقتی فرخندهزهرا نادری وارد ارگ شد، یکی از اتاق‌های حرم‌سرا را دفتر کارش انتخاب کرد. به گفته‌ی خودش حرم‌سرا در وضعیت خوب قرار نداشت. او تصمیم می‌گیرد نام گذشته آن، که زن‌ستیزانه و تحقیرآمیز بوده را تغییر دهد. برای این کار، به تحویل‌خانه ارگ مراجعه کرده، آثار تاریخی و فرهنگی را که از دوره‌های مختلف به جا مانده، بیرون کرده است. او می‌گوید: «اکثر این آثار در تحویل‌خانه خاک می‌خورد، به‌خاطر این که کهنه بودند، شکسته و یا هم آسیب دیده بودند، برای کسی مهم نبود، من خواستم این اثرها خوانده و نمایش داده شوند، چون سرمایه‌ی ملی و تاریخی ما است.»
فرخندهزهرا نادری، بانویی جوان، پر انرژی و پرحرف است، به‌تازه‌گی چند جلد سراج‌الاخبار، یکی از قدیمی‌ترین نشریه‌های افغانستان را از تحویل‌خانه پیدا کرده و با احتیاط، نسخه‌های آن را بررسی و پاک می‌کند. این نسخه‌ها به سال‌های ۱۲۹۰-۱۲۹۴ خورشیدی برمی‌گردد.
یک رادیو قدیمی
بیشترین آثاری که در دفتر خانم فرخندهزهرا نادری قرار دارند، از دوره‌ی امان‌الله‌خان پادشاه ترقی‌خواه کشور است. بانو نادری به‌گونه‌ای می‌خواهد نشانه‌ها و دیدگاه‌های این پادشاه را نشان بدهد: «در ارگ نشانه‌ها و تاریخچه‌ای از هر پادشاه به‌گونه‌ای وجود دارد. آثاری که از دوره‌ی امان‌الله خان، پادشاه مدرنیزه‌خواه افغانستان در گوشه و کنار ارگ بوده را جمع‌آوری کردیم و آن‌ها را در دفترم، در حرم‌سرا به نمایش گذاشتیم. از آن زمان نزدیک صد سال می‌گذرد، اگر دیدگاه امان‌الله خان پیاده می‌شد، امروز ما یک کشور متفاوت‌تر، با ثبات‌تر و مترقی‌تر می‌داشتیم و مساوات و برابری یک واژه‌ی آرمانی نمی‌بود.»
آثار جمع‌آوری‌شده در دفتر خانم فرخنده، در سالون انتظار و یک اتاق دیگر که به دفترش راه دارد، قرار داده شده‌اند. این آثار شامل قالی‌چه، عکس، نقاشی، میوه‌دانیِ امان‌الله خان، چاینک، گیلاس، کارهای هنری، آثاری از نورستان، تصویر جنگ، سنگ‌های قیمتی، چراغ خواب، چهل‌چراغ، چوکی تزیینی چوبی، رادیوی قدیمی (به احتمال زیاد نخستین رادیویی که وارد ارگ شده) و قفل قدیمی حرم‌سرا است.
خانم فرخنده درباره این آثار تاریخی گفت که هنوز این اثرها به طور دقیق مشخص نشده است که مربوط به کدام زمان است، کار روی آن‌ها جریان دارد و تصمیم بر این است که این کار را به گوشه گوشه‌ی ارگ وسعت ببخشد.
حرم‌سرای ارگ دو طبقه دارد، این آثار در منزل اولش قرار داده شده است. در گوشه‌ای از دفتر خانم نادری، آثاری در مورد جنگ نیز دیده می‌شود. یکی از تصویرها، کودکی را نشان می‌دهد که با دستان بزرگ یک کلاشینکوف را در دست دارد. او در این باره گفت: «من می‌خواستم که تأثیرات جنگ را نشان بدهم، چون یکی از واقعیت‌هایی است که نباید از آن گریز کرد.»
فرخندهزهرا نادری درباره‌ی تغییرات در ارگ می‌گوید: «رییس‌جمهور در تلاش این است که چهره‌ی ارگ را تغییر بدهد. در گذشته ارگ یک مکان بسته بوده است و حرم‌سرا، همان حرم‌سرا و به شکلی ناقض حقوق زن بوده است، حتا در زمان دموکراسی این محل به نهادی بدل نشد که کارهای دولتی بکند. ما حرم‌سرا را به یک دفتر بدل کردیم. حرم‌سرای امروز به دفتری تبدیل شده است که از این‌جا راجع به ارتباطات افغانستان با ملل متحد صحبت می‌کند. درباره‌ی حقوق بشر، حقوق زن و کنوانسیون‌های بین‌الملی کار می‌کنیم.»
فرخندهزهرا نادری پیش از این نماینده، پارلمان بود. او حقوق خوانده است و اکنون شش ماه است که به حیث مشاور ارشد رییس جمهور غنی در امور بین‌الملل کار می‌کند. او برنامه‌ای به نام مناظره شهروند با ارگ، با شعار «شهروند مسوول حکومت پاسخ‌گو» را نیز گرداننده‌گی و برگزار کرده است. فرخندهزهرا نادری در صحبت‌هایش گفت: «یکی از نقدهایی که من دارم، این است که ارگ طی چهارده سال به طرف دموکراتیزه‌شدن نرفته بود، سروصدای دموکراسی زیادتر از بیرون می‌آید، وقتی دموکراسی می‌گوییم باید در هر بُعد وجود داشته باشد، در این حکومت همین دیدگاه وجود دارد و ما یک بخش کوچک آن را پیاده کردیم.»
حرم‌سرای ارگ در قسمت غرب قصر گل‌خانه و مسجد ارگ موقعیت دارد. این مکان در زمان عبدالرحمان خان در سال ۱۲۶۹ ساخته شد و محل بودوباش خانواده‌های شاهان بود.
در زمان حبیب‌الله خان به این حرم‌سرا بیشتر توجه شد. روایت است که زنان و کنیزان این پادشاه در آن زنده‌گی می‌کردند و با شاه اکثر اوقات را به عیش و نوش می‌گذراندند. حرم‌سرا ارگ، ۳۵ اتاق مختلف، سه درخت چنار، باغچه و حوض دارد. سینمای ارگ نیز در همین مکان است.
در زمان محمدظاهر شاه، تغییرات زیادی در حرم‌سرا به وجود آمد. تا آن زمان حرم‌سرا یک طبقه بود و یک طبقه دیگر به آن افزوده شد. بازسازی حرم‌سرا چهار سال طول کشید. انجنیران خارجی و داخلی تحت نظارت این پادشاه کار می‌کرد و بسیاری از بخش‌های آن، با طراحی و دیزاین خود ظاهر شاه انجام گرفته است.
حرم‌سرا در دوره‌های مختلف محل زنده‌گی خانواده‌ی شاهان بوده است. در جنگ‌های تنظیمی به حرم‌سرا آسیب‌های بسیاری زده شد. در زمان برهان‌الدین ربانی، گاهی جلسات رسمی در آن برگزار می‌شد. در زمان طالبان هر چهارشنبه نشست شورای وزیران در حرم‌سرا برگزار می‌شد. «طالبان چوکی‌ها و میزهای طعام‌خانه و اتاق‌های دیگر حرم‌سرا را جمع کردند و به‌جای آن فرش و دوشک هموار کردند.»
Leave a Reply
تازه ترین مطالب
- ترس و اضطراب از آینده‌ی مبهم بعد از خروج آمریکا از افغانستان!
- نوشته فرخنده زهرا نادری در پیوند با “دیوار شهروندی”
- گزارش هشت صبح: گذشته و حال؛ چهره‌ی حرم‌سرای ارگ تغییر می‌کند
- گزارش تلویزیون میترا در مورد افتتاح ديوار شهرودندي:
- «دیوار شهروندی» در ارگ ریاست جمهوری گشایش یافت
- دیوار شهروندی؛ نخستین دیوار در تاریخ ارگ
- فرخنده زهرا نادری: “با حفظ مفکوره فردگرایی بسوي ملی گرایی حرکت کنیم”
- برق؛ زیربنای زیربناها؛ محور بحث دومین مناظره ” ارگ و شهروند”
- بيانيه فرخنده زهرا نادري در سمپوزيم ملي جوانان- نظر سنجي در مورد SDG
- ملاقات با تیم کشوری ملل متحد (UNCT)
